Zakony i zgromadzenia zakonne na świecie: Pijarzy

Zakon Kleryków Regularnych Ubogich Matki Bożej Szkół Pobożnych
(SchP lub SP)
*Ordo Clericorum Regularium Pauperum Matris Dei Scholarum Piarum
*Order of Poor Clerics Regular of the Mother of God of the Pious Schools (Piarists)
*Ordine dei Chierici Regolari Poveri della Madre di Dio delle Scuole Pie (Scolopi, Piaristi)
*Orden de los Clérigos Regulares pobres de la Madre de Dios de las Escuelas Pías (Escolapios, Piaristas)
*Ordem dos Clérigos Pobres Regulares da Mãe de Deus das Escolas Pias (Escolápios, Piaristas)
*Ordre des Clercs Réguliers Pauvres de la Mère de Dieu des Ecoles Pies (Piaristes)
*Orden der Armen Regularkleriker der Mutter Gottes von den Frommen Schulen (Piaristen)

Data i miejsce założenia:
1617 rok – Włochy

Założyciel:
św. Józef Kalasancjusz

Liczba zakonników na świecie: 1288 (w Polsce: ok. 100) * dane z 2013 roku

Pijarzy obecni są w krajach: Włochy, Hiszpania, Francja, Austria, Czechy, Słowacja, Polska, Białoruś, Ukraina, Węgry, Rumunia, USA, Meksyk, Kuba, Haiti, Dominikana, Portoryko, Nikaragua, Kostaryka, Wenezuela, Kolumbia, Ekwador, Peru, Boliwia, Brazylia, Argentyna, Chile, Senegal, Wybrzeże Kości Słoniowej, Kamerun, Gwinea Równikowa, Gabon, RD Kongo, Mozambik, Indie, Chiny, Japonia, Wietnam, Filipiny, Indonezja.

Dom generalny: Włochy (Rzym)

Habit aktualny:

Czarny habit przepasany czarnym pasem wiązanym po lewej stronie.
Na piersi możliwy zawieszony medal.

W krajach o gorącym klimacie używany także: w Afryce - habit biały, czarny pas

w Azji: habit i pas biały.

Duchowość:

Pijarzy są zakonem kontemplacyjno-apostolskim złożonym z kapłanów i braci, których głównym celem jest nauczanie i wychowywanie dzieci i młodzieży. Zakonnicy wpatrują się w postać Chrystusa, który przygarnia i błogosławi dzieci. Poprzez wszystko, co robią, starają się przyprowadzić je do Pana i wychować na ludzi, którzy będą szczerymi, gorliwymi i mądrymi chrześcijanami. Szczególną uwagę poświęcają dzieciom ubogim, mając na uwadze słowa założyciela św. Józefa Kalasancjusza: Nie będziemy nigdy gardzić dziećmi ubogimi, lecz zawsze z wielką cierpliwością i miłością będziemy się starać o ich wychowanie w dobrym. Hasłem zakonu są słowa: Pietas et Litterae, czyli Pobożność i Nauka.

Swoje powołanie potwierdzają składanym - obok czystości, ubóstwa i posłuszeństwa - dodatkowym czwartym ślubem zakonnym: bezinteresownej troski o nauczanie i wychowanie dzieci i młodzieży.

Charakterystycznym rysem duchowości kalasantyńskiej jest głęboka pobożność do Najświętszej Maryi Panny, która czczona jest jako patronka i wzór wychowawcy. Konstytucje, reguły i modlitwy pozostawione Pijarom przez założyciela były całkowicie przeniknięte pobożnością maryjną. Zawarł w nich m.in. nakaz postu w wigilię świąt maryjnych, codziennego odmawiania różańca, litanii do Matki Bożej, Psalmów i Antyfon tworzących z początkowych liter imię Maria oraz czynienia każdego popołudnia jakiegoś nabożeństwa do Najświętszej Dziewicy w postaci krótkiej modlitwy.

Duchowość zakonu w szczególny sposób akcentuje wagę pięciu cnót: ubóstwa, pokory i prostoty, radości ewangelicznej i maryjności. Ubóstwo i pokora są następstwem światła Bożego w duszy; gdzie jest Chrystus, tam jest ubóstwo i pokora, gdzie brakuje Chrystusa, jest niepokój bogactwa i pychy. Św. Józef Kalasancjusz nauczał: Jeżeli zachowamy święte ubóstwo, zadowalając się pożywieniem i ubiorem ubogich, zyskamy bardzo wiele w przyszłym życiu (…). Pan w miejsce ubóstwa naszego (…), obdarzy nas obfitością bogactw duchowych. Pokora i prostota są wreszcie szczególnym naśladowaniem Boskiego Nauczyciela. Posługę wychowawców zakonnicy starają się wypełniać z radością, gdyż radosnego dawcę miłuje Bóg (2 Kor 9, 7).

Działalność:

Pijarzy spełniają swoje posłannictwo przede wszystkim poprzez prowadzenie szkół wszystkich stopni oraz katechizację, prowadzenie świetlic opiekuńczych dla dzieci oraz formację nauczycieli, rodziców i współpracowników. Angażują się ponadto w działalność duszpasterską w parafiach i sanktuariach, głoszenie rekolekcji oraz działalność wydawniczą i inną służącą szczególnie dzieciom i młodzieży.

Historia:

Św. Józef Kalasancjusz był Hiszpanem. W czasie studiów rozpoznał w sobie Boże wezwanie do kapłaństwa, którego sakrament przyjął w 1583 roku i rozpoczął pracę duszpasterską. Po uzyskaniu doktoratu z teologii pojechał do Rzymu, aby uzyskać kanonię kościelną. Wędrując ubogą dzielnicą Zatybrza miał okazję zetknąć się z smutnym losem dzieci pozbawionych możliwości uczenia się, zepchniętych na margines społeczeństwa. Ich brak edukacji determinował dalsze życie - pozbawione perspektyw, bez możliwości ubiegania się o godne zatrudnienie będące źródłem utrzymania, życie zredukowane do najniższych posług, zagrożone demoralizacją. Zdecydował, że nie wróci do Hiszpanii, lecz zajmie się nimi.

W 1597 roku w zakrystii kościoła św. Doroty zorganizował szkołę dla dzieci. Była to pierwsza w Europie bezpłatna szkoła powszechna otwarta dla wszystkich, nawet najbiedniejszych. Wkrótce niepozorne dzieło zaczęło się rozrastać, a do św. Józefa Kalasancjusza zaczęli przyłączać się towarzysze. Żyli i mieszkali razem. Razem pracowali, chodzili po kweście, razem odprowadzali dzieci do ich domów. W ten sposób narodziła się wspólnota zakonna. Jej oficjalny początek datuje się na 1617 rok.

Św. Józef Kalasancjusz miał ogromne nabożeństwo do Matki Bożej. W młodości za Jej wstawiennictwem został cudownie uzdrowiony z ciężkiej choroby, co pozwoliło mu uzyskać akceptację ojca odnośnie decyzji zostania kapłanem. Dlatego też całe życie Pijarów, od początku istnienia wspólnoty, było przesycone czcią maryjną. Kalasancjusz pragnął, aby tą pobożnością, żyli także jego duchowi synowie. Początkowo Pijarzy byli nawet nazywani Marianami. Późniejsza nawa Pijarzy pochodzi od łacińskiego słowa piae, co oznacza: pobożny, a które obecne jest w łacińskiej nazwie zakonu Scholae Piae, co oznacza: Szkoły Pobożne.

Rozwój zakonu następował bardzo szybko. Już 20 lat po założeniu, w 1637 roku, na świecie było 326 Pijarów, w 1646 roku aż 500, natomiast w 1706 roku 950. Liczebny szczyt Pijarzy osiągnęli tuż przed Rewolucją Francuską osiągając liczbę 3000 zakonników. Po rewolucyjnych zniszczeniach zakon zaczął się odradzać. W 1909 roku liczył 2180 członków, a w roku zakończenia Soboru Watykańskiego II, czyli w 1965, Pijarów było 2535. Zaledwie 8 lat po zakończeniu soboru ich liczba gwałtownie spadła do 1917 i nadal spada osiągając liczbę 1288 w 2013 roku.

W 1829 roku w Hiszpanii narodziła się gałąź żeńska zakonu - Siostry Pijarki. Ponadto na świecie istnieją inne wspólnoty zakonne oparte na duchowości kalasantyńskiej.