Zakony i zgromadzenia zakonne na świecie: Benedyktyni /tradycyjni/

Ordo Sancti Benedicti (OSB)
Order of Saint Benedict (Benedictine Monks)
Ordine di San Benedetto (Benedettini)
Orden de San Benito (Benedictinos)
Ordem de São Bento (Beneditinos)
Ordre de Saint-Benoît (Bénédictins)
Orden des Hl. Benedikt (Benediktiner)
Orde van Sint Benedictus (Benedictijnen)
Zakon tradycyjny

Data i miejsce założenia:
początek VI w. - Włochy

Założyciel:
św. Benedykt z Nursji

Liczba zakonników na świecie: ok.350
Benedyktyni Tradycyjni obecni są w krajach: Francja, Włochy, USA.
Dom generalny: każdy klasztor jest autonomiczny

Habit aktualny:

Czarny habit przepasany czarnym skórzanym paskiem, czarny szkaplerz
z kapturem. Opat dodatkowo nosi na piersi krzyż.

Dopełnieniem stroju jest kukulla - czarny płaszcz chórowy.

Benedyktyni z Le Barrozux
oraz z La Garde noszą
na głowie tonsurę.

Benedyktyni z Nursji noszą brody.

Benedyktyni z Clear Creek oprócz czarnego używają także stroju w kolorze białym.

Duchowość:

Benedyktyński sposób życia wyznacza reguła napisana przez św. Benedykta z Nursji z jej głównymi zasadami: aby we wszystkim Bóg był uwielbiony oraz ora et labora - czyli módl się i pracuj.

Zakonnicy prowadzą życie mnisze. Słowo mnich oznacza kogoś, kto jest sam. Samotność ta i pewien dystans do świata stwarza przestrzeń dla lepszego spotkania z Bogiem, a najważniejszą cechą duchowości monastycznej jest bycie z Bogiem. Poszczególne dni mnicha są do siebie bardzo podobne. Ta zewnętrzna monotonia usuwa wszystko, co mogłoby rozpraszać i sprzyja kontemplacji, wpatrywaniu się włącznie w Boga. Świadomy kontakt z Bogiem wymaga gotowości do zerwania z grzechem, czyli codziennego nawracania się.

Fundament benedyktyńskiej duchowości tworzą trzy elementy: lectio divina – czyli medytacyjna lektura Pisma Świętego, modlitwa liturgiczna i indywidualna, oraz praca w braterskiej wspólnocie. Liturgia jest dla mnichów podstawowym źródłem całego życia wewnętrznego. Obejmuje ona sprawowanie Ofiary Mszy Świętej oraz monastyczną Liturgię Godzin, na którą zakonnicy gromadzą się siedmiokrotnie w ciągu dnia.

Klasztory benedyktyńskie tzw. tradycyjne wyróżniają się od pozostałych przede wszystkim tym, że liturgia sprawowana jest tam według norm przedsoborowych. Dotyczy to zarówno liturgii Mszy Świętej, jak i Liturgii Godzin śpiewanej po łacinie, przy użyciu chorału gregoriańskiego. Mnisi jednak zwykle potrafią i jeśli potrzeba to odprawiają Mszę Świętą również w formie posoborowej. Modlitwa zajmuje zakonnikom z tradycyjnych klasztorów około ośmiu godzin dziennie. Również dyscyplina i sposób życia zakonnego prowadzony jest na sposób przedsoborowy.

W życiu benedyktyńskim chodzi o wytworzenie specyficznej postawy, która z mnicha czyni człowieka modlitwy. Sprzyja temu wspomniana już samotność oraz milczenie. Każdego ranka mnisi budzeni są przez wyznaczonych współbraci, stukaniem w drzwi ich cel oraz słowami: Benedicamus Domino! – Błogosławmy Panu! na co obudzony brat odpowiada: Deo gratias! – Bogu niech będą dzięki! Pierwszym więc słowem, które słyszy zakonnik po odpoczynku nocnym, jest zaproszenie do błogosławienia Boga, a pierwszym słowem, które wypowiada jest dziękczynienie Bogu. I przez następne trzy i pół godziny – gdy kończy się ścisła cisza nocna - mnich otwiera usta wyłącznie do modlitwy. W ciągu dnia mnisi mogą swobodnie ze sobą rozmawiać w czasie wspólnotowej rekreacji, przez resztę dnia ograniczają rozmowy tylko do tego, co konieczne do wypełniania swoich obowiązków.

Benedyktyni w swych ślubach zobowiązują się do przyjęcia monastycznego stylu życia, do posłuszeństwa zgodnego z regułą i do stałości miejsca, czyli związania się mnicha z konkretną wspólnotą klasztorną na całe życie, w której życie reguła św. Benedykta nazywa szkołą służby Pańskiej.

Ważne miejsce w życiu mnichów zajmuje praca, zwłaszcza ręczna w klasztornym gospodarstwie, która powinna być źródłem utrzymania klasztoru. Praca stanowi jeden ze sposobów służby Bożej. W tradycyjnych klasztorach wyraźny jest podział zakonników na ojców chórowych i braci konwersów. Powołaniem tych pierwszych jest modlitwa liturgiczna w chórze, ci drudzy na mocy odmiennego powołania nieco mniej czasu poświęcają modlitwie, a więcej pracy po to, aby ojcowie mogli sprawować modlitwę Kościoła w całej pełni.

W Zakonie św. Benedykta każdy klasztor jest autonomiczny. Na jego czele stoi opat (w mniejszych przeor), którego osoba jest widzialnym znakiem jednoczącym wspólnotę. Starodawnym zwyczajem opat może używać infuły i pastorału oraz posiada pewne uprawnienia biskupie wobec swoich podwładnych.

Działalność:

Benedyktyński sposób życia nie wyklucza zewnętrznej działalności w służbie Kościołowi, jednak sposób życia we wszystkich klasztorach tradycyjnych aktualnie jest ściśle kontemplacyjny. Zakonnicy nie angażują się w duszpasterstwo. Reguła św. Benedykta mówi, że mnisi powinni żyć z pracy rąk własnych, dlatego nieodłącznym elementem benedyktyńskiego życia jest praca w klasztornym gospodarstwie, dzięki któremu zakonnicy mają co jeść: obrabiają pola, pracują w lesie, uprawiają ogród, szyją sobie buty, oprawiają i drukują książki, uprawiają garncarstwo i wytwarzają dewocjonalia, szyją ornaty, wytwarzają różne produkty żywnościowe oraz rękodzieło, które później sprzedają.

Ponadto do tradycji benedyktyńskiej należy przyjmowanie gości, w których mnisi spotykają Chrystusa. Przy tradycyjnych klasztorach istnieją więc domy gościnne, w których osoby przybywające do klasztoru mogą skorzystać z kierownictwa duchowego, odprawić rekolekcje, odnowić duchowe siły. Przy klasztorach funkcjonują również oblatury dla świeckich.

Niektóre klasztory specjalizują się w rozwoju, badaniach i trosce o liturgię i chorał gregoriański.

Historia:

Pochodzący z Nursji św. Benedykt mając ok. 15 lat, z polecenia ojca wyjechał do Rzymu na studia. Widząc, że rozwiązły tryb życia młodzieży zagraża zbawieniu duszy podjął decyzję wycofania się ze świata i życia bardziej ustronnego.

Mając dwadzieścia lat został pustelnikiem w Subiaco, gdzie najpierw pod opieką starszego mnicha, a potem samodzielnie, prowadził życie pustelnicze, poddając się różnym umartwieniom. Wkrótce jego przykład zaczął przyciągać innych. Wraz ze wzrostem ich liczby święty założył 12 małych klasztorów, każdy zamieszkiwało 12 mnichów i przełożony.

Prawdopodobnie z powodu niechęci miejscowego duchowieństwa św. Benedykt zmuszony był opuścić Subiaco. Zabrał ze sobą najgorliwszych i najbardziej oddanych uczniów i przeniósł się z nimi na Monte Cassino, gdzie założył istniejące do dziś opactwo. Tam też zredagował tekst reguły zakonnej.

Św. Benedykt wprowadził do życia zakonnego profesję, czyli prawem zagwarantowaną przynależność do klasztoru oraz stałość miejsca – zobowiązanie mnichów do pozostawania w jednym klasztorze aż do śmierci, co było odpowiedzią na częstą w owych czasach praktykę wędrowania mnichów od jednego klasztoru do drugiego, której towarzyszyły różne nadużycia. Ponadto mnisi mieli ślubować posłuszeństwo według reguły i monastyczne obyczaje. Władzę w klasztorze sprawował opat.

W ciągu wieków autonomiczne klasztory benedyktyńskie zaczęły skupiać się w formalne grupy zwane kongregacjami, które traktowane są w Kościele jako osobne zakony. Zwykle tworzyły je opactwa związane ze sobą geograficznie bądź historycznie. Niektóre klasztory nie są zrzeszone w żadnej kongregacji.

Tradycyjni Benedyktyni nie tworzą osobnej kongregacji, nie stanowią więc w Kościele odrębnego instytutu zakonnego. Trudno jest też jednoznacznie określić datę, którą można byłoby uznać za początek tradycyjnych Benedyktynów. Pierwsze klasztory powstawały niezależnie od siebie i wielu z nich do dziś nie łączą żadne formalne więzi.

Aktualnie na świecie istnieje 11 takich klasztorów. Sześć z nich (Fontgombault, Randol, Triors, Donezan, Wisques we Francji - oraz Clear Creek w USA) należą do Kongregacji Solesmes. Pozostałe pięć (Le Barroux, La Garde, Flavigny, La Garde-Freinet we Francji - oraz w Nursji we Włoszech) nie są zrzeszone w żadnej kongregacji. Ponadto warto wspomnieć o klasztorze w Farnborough w Wielkiej Brytanii z Kongregacji Subiaco-Kasyneńskiej, w którym liturgia Mszy Świętej sprawowana jest w obu formach (posoborowej i przedsoborowej), nie jest on jednak zaliczany do grona klasztorów tradycyjnych.

Spośród nich najbardziej znaczące są trzy klasztory: Flavigny, Le Barroux oraz Fontgombault. Chronologicznie najstarsze są opactwa Flavigny (zał. 1972 r.) oraz Le Barroux (zał. 1978 r.). Początkowo związane były z abp Marcelem Lefebvre’m dystansującym się od posoborowych reform, jednak po dokonanych przez niego w 1988 roku konsekracjach biskupich bez zgody Stolicy Apostolskiej, zakończyły wzajemne relacje, chcąc pozostać w jedności z papieżem i Kościołem.

Opactwo Fontgombault powstało wprawdzie w 1948 roku, ale po Soborze Watykańskim II mnisi przyjęli zreformowaną liturgię, jednak gdy tylko nadarzyła się taka możliwość w 1984 roku, powrócili do liturgii przedsoborowej. Opactwo to może poszczycić się największą liczbą powołań spośród wszystkich wspólnot zakonnych we Francji. Gdy liczba mnichów w klasztorze dochodzi do 80 – tworzą nową fundację, do dziś założyli pięć nowych klasztorów, podczas gdy większość klasztorów we Francji od czasu soboru zaczęło wymierać.

Pozostałe tradycyjne klasztory powstawały już w późniejszych latach. Każdy z tradycyjnych klasztorów również cieszy się dużą liczbą nowych powołań.