Zakony i zgromadzenia zakonne na świecie: Jezuici

Towarzystwo Jezusowe (SJ lub SI)
Societas Iesu
Compagnia di Gesù (Gesuiti)
Society of Jesus (Jesuits)
Compañía de Jesús (Jesuitas)
Companhia de Jesus (Jesuítas)
Compagnie de Jésus (Jésuites)
Gesellschaft Jesu (Jesuiten)
Sociëteit van Jezus (Jezuïeten)

Data i miejsce założenia:
1540 rok - Włochy

Założyciel:
św. Ignacy Loyola

Liczba zakonników na świecie: 16 986 (w tym: 12 107 kapłanów,
1331 braci, 2842 kleryków); w Polsce: ok. 557 * dane z 2014 roku

Jezuici obecni są w krajach: Włochy, Malta, Hiszpania, Portugalia, Irlandia, Wielka Brytania, Francja, Luksemburg, Belgia, Holandia, Dania, Szwecja, Niemcy, Szwajcaria, Austria, Czechy, Słowacja, Polska, Litwa, Łotwa, Kazachstan, Kirgistan, Rosja, Białoruś, Ukraina, Węgry, Rumunia, Słowenia, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Serbia, Czarnogóra, Albania, Grecja, Turcja, Liban, Syria, USA, Kanada, Meksyk, Kuba, Jamajka, Haiti, Dominikana, Portoryko, Gwatemala, Honduras, Salwador, Nikaragua, Kostaryka, Panama, Kolumbia, Wenezuela, Gujana, Brazylia, Ekwador, Peru, Boliwia, Paragwaj, Urugwaj, Argentyna, Chile, Egipt, Maroko, Algieria, Liberia, Mauretania, Senegal, Gambia, Mali, Gwinea, Sierra Leone, Wybrzeże Kości Słoniowej, Burkina Faso, Ghana, Togo, Benin, Niger, Nigeria, Czad, Sudan, Etiopia, RŚA, Kamerun, Gabon, Kongo-Brazzaville, RD Kongo, Kenia, Tanzania, Rwanda, Burundi, Uganda, Angola, Zambia, Zimbabwe, Malawi, Mozambik, RPA, Madagaskar, Reunion, Seszele, Nepal, Indie, Sri Lanka, Birma, Tajlandia, Kambodża, Wietnam, Singapur, Makau, Chiny, Korea Płd., Japonia, Tajwan, Malezja, Filipiny, Indonezja, Timor Wsch., Australia, Nowa Zelandia, Mikronezja.
Dom generalny: Włochy (Rzym)

Habit aktualny:

Czarna sutanna (krój sutanny włoskiej z I poł. XVI w.) bez guzików z białą koloratką wystającą ponad kołnierzyk, przepasana czarnym pasem wiązanym z prawej strony lub czarne spodnie, marynarka i koszula z koloratką.

W niektórych krajach (głównie w Afryce i Azji) możliwa sutanna i pas
w kolorze białym.

Duchowość:

Według pierwotnego charyzmatu zakon powołany jest do obrony i szerzenia wiary oraz doskonalenia dusz w życiu i nauce chrześcijańskiej.

Celem Jezuitów jest służba Chrystusowi w Kościele pod znakiem Krzyża i przewodnictwem Namiestnika Chrystusowego za ziemi podejmowana ad maiorem Dei gloriam - na większą chwałę Bożą. Wierność Ojcu Świętemu i oddanie się do jego dyspozycji są cechą charakterystyczną charyzmatu zakonu, co potwierdzane jest składanym przez Jezuitów-kapłanów dodatkowym, czwartym ślubem zakonnym: posłuszeństwa papieżowi.

Istotą duchowości Jezuitów jest natomiast miłość ku Bogu, przenikająca całą działalność. Życie Jezuity ma być ciągłym wydawaniem się w ręce Pana, aby być całkowicie do Jego dyspozycji i upodabniać się do Chrystusa w miłości do Boga i ludzi. Jezuickie powołanie wymaga więc umiłowania woli Bożej, objawiającej się w konstytucjach zakonu i woli przełożonych. Dlatego też silny nacisk na posłuszeństwo przełożonym od początku wyróżniał zakon ojców Jezuitów.

Towarzystwo Jezusowe nastawione jest na apostolat, na sprawność w działaniu poszczególnych zakonników i całego zakonu; nie kładzie nacisku jak inne zakony na wspólnotę, w większości domów nie ma także modlitwy wspólnotowej. Zakonnicy z reguły modlą się indywidualnie.

Również formacja jest odmienna niż w innych zgromadzeniach. Jezuici najpierw odbywają dwuletni nowicjat. W zakonie nie ma ślubów czasowych; po nowicjacie składa się od razu śluby wieczyste ubóstwa, czystości i posłuszeństwa, co poprzedzone jest 30-dniowymi rekolekcjami ignacjańskimi odbywanymi w milczeniu. Po ślubach następują trzy lata studiów filozoficznych, dalej okres praktyki duszpasterskiej, następnie pięć lat studiów teologicznych. Ostatni etap formacji to tzw. trzecia probacja, w czasie której ponownie odbywane są miesięczne rekolekcje. Po jej zakończeniu Jezuici składają jeszcze raz śluby zakonne tzw. ostatnie, które w pełni włączają zakonników do wspólnoty. Od tego czasu mogą oni pełnić ważne w zakonie funkcje. Dopiero przy ślubach ostatnich kapłani składają czwarty ślub posłuszeństwa papieżowi. Formacja kandydatów na braci jest podobna z tym, że nie muszą odbywać studiów filozoficzno-teologicznych.

Działalność:

Cechą działalności Jezuitów jest uniwersalizm apostolski. Zakonnicy podejmują się różnorodnych zadań: prowadzą parafie, różne grupy duszpasterskie, głoszą rekolekcje szczególnie ignacjańskie, są kaznodziejami, spowiednikami, katechetami. Zakon prowadzi setki przedszkoli, szkół podstawowych, średnich i zawodowych, uczelni wyższych, internatów i innych ośrodków edukacyjnych. Jezuici szeroko angażują się w działalność naukową i wydawniczą, prowadzą ewangelizację za pomocą mass-mediów, posiadają własne rozgłośnie radiowe i telewizyjne, wydają czasopisma. W zakonie silna jest również tradycja działalności misyjnej. Zakonnicy gotowi są podjąć się każdego zadania zleconego im przez papieża.

Historia:

Św. Ignacy Loyola urodził się w Hiszpanii. Początkowo był rycerzem. W czasie powrotu do zdrowia po odniesionych ranach oddawał się lekturze dzieł religijnych, pod wpływem których zapoczątkowało się jego nawrócenie.
Postanowił odbyć pielgrzymkę do Ziemi Świętej, w czasie której przez pewien czas prowadził życie pustelnicze. Doznał wtedy pierwszych doświadczeń mistycznych, których najważniejszym owocem było spisanie popularnych do dnia dzisiejszego ćwiczeń duchownych, zwanych ignacjańskimi.

Po powrocie z Ziemi Świętej rozpoczął w Paryżu naukę łaciny i filozofii. Tam w 1534 roku wraz z sześcioma towarzyszami, wśród których był także św. Franciszek Ksawery, złożył śluby czystości, ubóstwa oraz poświęcenia się nawracaniu niewiernych w Ziemi Świętej. Kiedy wyjazd do Ziemi Świętej okazał się niemożliwy udali się do Rzymu oddając się do dyspozycji Ojca Świętego, co stało się charakterystycznym elementem charyzmatu zakonu. Św. Ignacy nakreślił wówczas zarys konstytucji Towarzystwa Jezusowego, które w 1540 roku zatwierdził papież, co uznaje się za datę narodzin zakonu.

Dyspozycyjność apostolska oraz szybki wzrost liczebny sprawił, że zakon podejmował się licznych i różnorodnych form działalności apostolskiej, choć najwięcej uwagi poświęcali utwierdzaniu katolików w wierności Kościołowi i konfrontacji z reformacją w Europie. Katechizowali prosty lud, głosili kazania, ożywiali życie sakramentalne, zakładali stowarzyszenia, poprzez dysputy z innowiercami i publikacje apologetyczne ukazywali prawdy Kościoła katolickiego, zbudowali system szkolnictwa i wychowania młodzieży na różnych szczeblach, starali się oddziaływać na ówczesne elity społeczne, oddając Kościołowi na różnych polach nieocenione zasługi. Szeroko angażowali się w działalność misyjną, będąc w wielu krajach pierwszymi w ogóle misjonarzami.

W okresie oświecenia Jezuici byli mocno atakowani jako główna podpora Kościoła katolickiego. Polityczne naciski sprawiły, że w 1773 roku papież Klemens XIV skasował zakon, choć w praktyce przetrwał on na ziemiach polskich zaboru rosyjskiego. Niechętna papieżowi caryca Katarzyna Wielka nie zgodziła się na rozwiązanie zakonu. W 1814 roku papież Pius VI oficjalnie przywrócił Jezuitów do istnienia, który powrócił do swojej dotychczasowej działalności.

Od początku istnienia zakon cieszył się dynamicznym wzrostem liczby jego członków. Już w 1579 roku liczył 5165 zakonników; niedługo przed kasatą liczba ta wzrosła do 22 589 w 1749 roku. Po przywróceniu istnienia Jezuici znów doświadczyli intensywnego wzrostu. W 1830 roku było już 2137 zakonników, a w 1900 roku – 15 073. Zakon rozwijał się do Soboru Watykańskiego II (1962-65). W 1965 roku osiągnął największą w swojej historii liczbę 36 038 członków, w tym blisko 10 tys. kleryków i ok. 6 tys. braci.
Posoborowy kryzys życia zakonnego w krajach zachodnich mocno dotknął również Jezuitów. Od tego czasu ich liczba zaczęła gwałtownie spadać. Zaledwie pięć lat później, w 1970 roku, zakonników było już 32 898; w 1980 roku – 27 053; w 2000 roku – 21 345, osiągając w 2014 roku liczbę 16 986. Pomimo tego Jezuici nadal pozostają najliczniejszym zakonem męskim na świecie.