Zakon Cysterski (OCist)
Ordo Cisterciensis
Ordine Cistercense (Cistercensi)
Order of Cistercians (Cistercian)
Orden del Císter (Cisterciense)
Ordem de Cister (Cisterciense)
Ordre Cistercien (Cisterciens)
Zisterzienserorden (Zisterzienser)
Data i miejsce założenia:
1098 rok - Francja
Założyciele:
św. Robert z Molesme
św. Alberyk z Citeaux
św. Stefan Harding
 |
| od lewej: św. Alberyk, św. Robert, św. Stefan |
Liczby: 1688 zakonników na świecie (w tym 756 kapłanów); w Polsce 117, w tym 86 kapłanów * dane z 2008 roku
Cystersi obecni są w krajach: Polska, Włochy, Hiszpania, Francja, Holandia, Niemcy, Szwajcaria, Austria, Czechy, Węgry, Słowenia, USA, Kanada, Brazylia, Chile, Erytrea, Etiopia, Wietnam, Sri Lanka.
Dom generalny: Włochy (Rzym)
Habit aktualny:
 |
| W większości klasztorów na świecie, także w Polsce: Biały habit z czarnym szkaplerzem z kapturem, przepasane czarnym szerokim pasem. |
+a.jpg)
 |
| W niektórych krajach, zwłaszcza w Niemczech, Austrii, Sri Lance szkaplerz z guzikami bez kaptura, lub koloratka (m.in. w Polsce w Szczyrzycu). |
 |
| W USA, na Węgrzech oraz w niektórych klasztorach w Niemczech, Austrii i Wietnamie: szkaplerz z białym kołnierzykiem. |
 |
| W Polsce w Szczyrzycu - szkaplerz bez kaptura z koloratką |
 |
| Pojedyncze klasztory we Francji, Kanadzie, Szwajcarii - zamiast czarnego szerokiego pasa, pas skórzany. |
 |
| W czasie modlitwy chórowej używana kukulla - biały płaszcz z szerokimi rękawami |
+nowicjusze.jpg) |
| Nowicjusze - habit, szkaplerz i pas biały |
 |
| Cystersi w Etiopii |
 |
| Cystersi na Sri Lance |
Cystersi żyją według reguły św. Benedykta. Cechami wyróżniającymi zakon są: chrystocentryzm, czytanie duchowne (tzw. lectio divina), pokora oraz wierność ideałom monastycznym. W myśl benedyktyńskiej zasady: ora et labora – módl się i pracuj, główne punkty porządku mniszego dnia wyznacza służba Bogu i praca. Służba Bogu, czyli modlitwa, to m.in. Msza Święta, modlitwa monastyczną Liturgią Godzin, półgodzinne rozmyślanie, lectio divina z wykorzystaniem tekstów Pisma Św. i Ojców Kościoła, adoracja Najświętszego Sakramentu, różaniec oraz modlitwa osobista. Dzięki nim mnisi mogą wznieść swój umysł i uczucia do rzeczy Bożych, rozważać Jego Słowo i na nie odpowiadać. Do życia modlitwy należy także odprawianie dni skupienia duchowego i rekolekcji. Kontemplacji sprzyja także odosobnienie od świata.
Ważne miejsce w duchowości cysterskiej zajmuje kult Eucharystii. Szczególną czcią otaczana jest również w zakonie Najświętsza Dziewica Maryja, która jest wzorem życia monastycznego.
Cystersi w formule profesji ślubują stałość (nie tylko przebywania do śmierci w klasztorze, który wybrali, ale także „stałość umysłu, woli i serca” w podjętym życiu monastycznym), przemianę obyczajów (ciągłe nawracanie się do Boga, ale przede wszystkim dostosowanie swoich obyczajów do monastycznego sposobu życia) i posłuszeństwo (posłuszeństwo Bogu w decyzjach przełożonych).
Mnisi starają się naśladować Chrystusa dźwigającego krzyż poprzez pokutę i umartwienia: przez zachowywanie klauzury, milczenia, wstrzemięźliwości, postu. Cystersi preferują surowość i prostotę.
Duże znaczenie w cysterskiej codzienności odgrywa życie wspólnotowe. Wstępując do zakonu mnisi wybierają opactwo, w którym modlą się i pracują do śmierci. Na czele klasztoru stoi przełożony zwany opatem.
Duże znaczenie w cysterskiej codzienności odgrywa życie wspólnotowe. Wstępując do zakonu mnisi wybierają opactwo, w którym modlą się i pracują do śmierci. Na czele klasztoru stoi przełożony zwany opatem.
Głównym zadaniem mnichów cysterskich jest modlitwa monastyczna oraz praca w klasztorze oraz gospodarstwie klasztornym, zwłaszcza ręczna. Benedyktyński charyzmat gościnności realizują przyjmując gości i pielgrzymów w domach, w których można posilić ciało, jak i ducha. W niektórych opactwach m.in. w Polsce cystersi prowadzą parafie, domy rekolekcyjne, szkoły, troszczą się o pielgrzymów, oddają pracy w służbie nauki i w dziedzinie kultury. Cystersi wytwarzają także produkty spożywcze, które później sprzedają w przyklasztornych sklepikach.
Założycielami Zakonu Cysterskiego są święci opaci: Robert z Molesme, Alberyk z Citeaux i Stefan Harding. Każdy z nich wniósł w kształt zakonu coś, co stało się charakterystycznym elementem cysterskiej tożsamości. Pierwszym opatem był św. Robert z Molesme. W młodości wstąpił do benedyktynów w Moutier-la-Celle we Francji. W życiu zakonnym odznaczał się gorliwością, umiłowaniem modlitwy, milczenia i samotności. Mianowany opatem w innym klasztorze chciał przywrócić w nim pierwotną dyscyplinę, co zakończyło się niepowodzeniem; wrócił więc do macierzystego klasztoru. Kolejną próbę reformy podjął w 1075 roku zakładając w Molesme nowy klasztor i zaprowadził w nim surową dyscyplinę. Mnisi żyli w ubóstwie, samotności, mieszkali w chatkach zbudowanych własnoręcznie i pracowali na własne utrzymanie. Jednak z czasem klasztor zaczął zatracać pierwotnego ducha prostoty, ubóstwa i osamotnienia. Próby przywrócenia go znów zakończyły się fiaskiem, dlatego św. Robert wraz z grupą 21 braci opuścił Molesme i w 1098 roku założył nowy klasztor w Citeaux w miejscu leżącym za trzecim kamieniem milowym (łac. „cis tertium lapidem”) starorzymskiego szlaku, stąd łacińska nazwa miejscowości: Cistercium. Od niej właśnie zakon wziął swoją nazwę. Klasztor został kanonicznie erygowany. Były to narodziny Zakonu Cystersów, którego celem było wierne przestrzeganie reguły św. Benedykta „co do joty”.
Mnisi żyli bardzo surowo; jadali raz dziennie, pożywienie było równo rozdzielane, nie spożywali białego chleba, nie używali przypraw, spali w ubraniach na siennikach we wspólnym dormitorium, w nocy wstawali by śpiewać psalmy w nieogrzewanych Kościołach. Odzież była prosta i skromna. Praca fizyczna była częścią ich codziennych zajęć..
Po roku z św. Robert wrócił z Citeaux do Molesme na prośbę tamtejszych mnichów. Jego następcą na urzędzie opata Citeaux został św. Alberyk. Za jego rządów cystersi otrzymali zatwierdzenie papieskie, zamieniono też habit benedyktyński na biały z czarnym szkaplerzem. Mnisi zrezygnowali z zatrudniania płatnych pracowników; wszystkie prace w klasztorze wykonywali sami. Alberyk utworzył w zakonie odrębną grupę zakonników, tzw. braci konwersów, których główną troska była praca fizyczna na rzecz wspólnoty, aby mnisi nie zaniedbywali modlitwy. Otrzymali oni nowy, nieznany dotąd w Kościele, status: byli pełnoprawnymi członkami wspólnoty z wyjątkiem prawa uczestniczenia w kapitule. Podobnie jak mnisi odbywali nowicjat, w czasie którego oprócz formacji duchowej, przyuczano ich do zawodu. Wykonywali podstawowe prace fizyczne związane z normalnym funkcjonowaniem opactwa. Umożliwiali mnichom wypełnianie obowiązków chóralnej modlitwy. Ze względu na zwiększony wysiłek konwersi mieli przedłużony odpoczynek nocny i złagodzony post. Obowiązywało ich zupełne milczenie w czasie pracy. W godzinach kanonicznych pacierzy brewiarzowych odmawiali w miejscu pracy własne modlitwy. Sprawowali opiekę nad podróżnymi, rozdawali pożywienie biednym przy bramie klasztornej. Konwersi stanowili zwykle większą część klasztornej wspólnoty. Przykładowo w opactwie w Clairvaux w połowie XII w. Było ok. 200 mnichów i 300 konwersów.
Cystersi wnieśli do Kościoła Powszechnego nowy model organizacyjno-prawny klasztorów. Nowo powstające zakony jak i już istniejące, z czasem przejęły i wprowadziły do swojego ustawodawstwa dwa elementy prawa cysterskiego, a mianowicie: kapitułę zakonną i wizytację klasztorów. W XIII wieku zostały one zalecone przez Kościół wszystkim zakonom. W ten sposób stały się one instytucją powszechną w prawie zakonnym aż do dnia dzisiejszego.
Strony www:
Polska: www.cystersi.pl
opactwa: Kraków-Mogiła, Szczyrzyc, Jędrzejów, Wąchock
Dom generalny: www.ocist.org
Austria: Heiligenkreuz , Lilienfeld , Rein , Schlierbach , Stams , Wettingen-Mehrerau , Wiener Neustadt , Wilhering , Zwettl
Niemcy: Himmerod , Langwaden in Grevenbroich , Marienstatt , Stiepel in Bochum
Francja: Lérins , Sénanque
Szwajcaria: Hauterive
Włochy: Casamari , Chiaravalle della Colomba , Chiaravalle di Fiastra , San Domenico , Florencja , Santa Maria dei Lumi , Martano , Piona , Prad Mill , San Salvatore di Monte Amiata
Hiszpania: Poblet , Solius , Valdediós
Czechy: Vyšší Brod
Słowenia: Sticna
Węgry: www.ocist.hu
USA: Dallas , Mt. Laurel
Kanada: Rougemont
Brazylia: Claraval , Hardehausen-Itatinga , Itaporanga (blog) , Jequitibá , Nazaré
Erytrea: Asmara
Etiopia: Addis Abeba
Sri Lanka: http://cistercian-fathers.blogspot.com
http://white-monks.blogspot.com
Filmy:
<iframe width="210" height="157" src="https://www.youtube.com/embed/PE6IEqgTEoE" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen></iframe>
Polska:
Nowicjat cysterski w Krakowie:
śluby w Mogile: www.youtube.com/watch?v=sweQmRX9kvg&feature=plcp
Modlitwa brewiarzowa w Wąchocku: www.youtube.com/watch?v=aBdQgxY1ypo
Polscy Cystersi: http://wachock.cystersi.pl/strefa-video/
Austria:
5 Powodów aby zostać mnichem:
klasztor Heiligenkreuz: www.youtube.com/watch?v=r7Rh_DeQmZY
Więcej filmów: http://www.youtube.com/user/OCist33
http://wachock.cystersi.pl/strefa-video/
klasztor Piona: www.youtube.com/watch?NR=1&v=OCnNg0uZCWc&feature=endscreen
mnisi w Rzymie: www.youtube.com/watch?v=_ntg1isPoDs
Po francusku:
www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=iNlO7PK2Brg
www.abbaye-hauterive.ch/fr/video.html
www.youtube.com/watch?v=r7Rh_DeQmZY&feature=related
.
.
.